Basic commands in Windows' cmd

Basic commands in Windows' cmd

        Fundamental Knowledge for Operating System တြင္ operating system မ်ား၏ command line shell မ်ားအေၾကာင္းကိုေဖာ္ၿပခဲ့ၿပီး ၿဖစ္သည္။ Operating system မ်ားစြာရွိသည့္အနက္ စံ,အေနၿဖင့္ windows OS ၏ command မ်ားကိုေဖာ္ၿပ ေပးသြားမည္ၿဖစ္သည္။
        Windows တြင္ command prompt(cmd.exe) ကိုဖြင့္ ရန္ Windows Key ႏွင့္ R ကိုတြဲႏွိပ္၍ေပၚလာေသာ Run တြင္ cmd ဟုရိုက္ၿပီး enter ႏွိပ္ပါ။ command prompt ေပၚလာပါလိမ့္မည္။

        ပံုမွန္အေနၿဖင့္ လက္ရွိ ရွိေနတတ္ေသာေနရာမွာ user profile ၿဖစ္ေသာ C:\Users\Administrstor (မိမိ၏ အေကာင့္ အမည္တစ္ခုခု) ကို၀င္ေရာက္ ထားေပးသည္။ ထိုမွတဆင့္ မိမိသြားေရာက္လိုေသာ ေနရာသို႔ သြားေရာက္ ရမည္ၿဖစ္သည္။ ဥပမာ မိမိက Desktop ေပၚသို႔ သြားေရာက္လိုလွ်င္ cd Desktop ဟုရိုက္ၿပီး Enter ႏွိပ္ရမည္ၿဖစ္သည္။ ထိုအခါ command prompt တြင္ ေရာက္ရွိေနရာအား C:\Users\Administrstor\Desktop> ဟုၿပသေနမည္ၿဖစ္သည္။ ရိုက္ၾကည့္ပါက ေအာက္ပါအတိုင္း ၿပမည္ၿဖစ္သည္။

မိမိ ေရာက္ရွိေနေသာ ေနရာတြင္ရွိေသာ ဖိုင္၊ဖိုဒါ(Directory) မ်ားကိုၾကည့္ခ်င္ပါက dir ဟူေသာ command ကိုရိုက္ၿပီး Enter ႏွိပ္ပါ။

        Desktop ေပၚရွိ ဖိုင္၊ဖိုဒါမ်ားကို command prompt တြင္ၿပသေနမည္ၿဖစ္သည္။ Desktop ေပၚတြင္ ဖိုဒါ(Directory) အသစ္တစ္ခု ဖန္တီးလိုပါက လိုအပ္ေသာ command မွာ
md မိမိဖန္တီးလိုေသာဖိုဒါအမည္
ၿဖစ္သည္။ (md သည္ make directory ၿဖစ္သည္။)။ အကယ္၍ မိမိဖန္တီးလိုေသာ ဖိုဒါအမည္သည္ space ၿခားေနပါက double quote(“ ”) ခံေပးရမည္ ၿဖစ္သည္။ ဥပမာအားၿဖင့္ C Program ဟူေသာ ဖိုဒါတစ္ခု ဖန္တီးလိုပါက ရိုက္ရမည့္ command မွာ
md “C Program”
ၿဖစ္သည္။ C ႏွင့္ Program အၾကားတြင္ space ၿခားေနေသာေၾကာင့္ “” သံုးေပးရၿခင္းၿဖစ္သည္။ အကယ္၍ “C Program” ဟူေသာ ဖိုဒါအား “C tutorial” ဟုအမည္ေၿပာင္းခ်င္ပါက သံုးရမည့္ command မွာ

ren “C Program” “C tutorial” ၿဖစ္သည္။ 

လက္ရွိေရာက္ေနေသာ Desktop မွ “C tutorial” ဖိုဒါ(Directory) သို႔ဝင္ေရာက္လိုပါက cd command ၿဖင့္ဝင္ေရာက္ရမည္ၿဖစ္သည္။ cd “C tutorial"

 လက္ရွိေရာက္ရွိေနေသာ ေနရာမွ ေနာက္သို႔တစ္ဆင့္ဆုတ္ၿပန္ထြက္ခ်င္လွ်င္ cd.. command ကို သံုးရမည္ၿဖစ္သည္။

အကယ္၍ေနာက္ဆံုး drive အထိၿပန္ထြက္ခ်င္ပါက သံုးရမည့္ command မွာ cd\ ၿဖစ္သည္။

အၿခား drive သို႔သြားခ်င္ပါက ဥပမာ drive D:\ သို႕သြားခ်င္ပါက သံုးရမည့္ command မွာ D: ၿဖစ္သည္။

         Desktop ေပၚသို႔ၿပန္သြားၾကည့္ပါစို႔။ ရိုက္ရမည့္ command မ်ားမွာ
C:                              <Enter>
cd %userprofile%        <Enter>
cd Desktop                    <Enter>
ၿဖစ္သည္။

ခုနက ဖန္တီးခဲ့ေသာ “C tutorial” ဖိုဒါထဲသို႔ၿပန္ဝင္လုိပါက cd “C tutorial” ၿဖစ္သည္။

         Windows တြင္လည္း text file မ်ားကိုဖန္တီးႏိုင္ေသာ Command line application တစ္ခုရွိသည္ (Linux တြင္ vi editor ကဲ့သို႔ၿဖစ္သည္။)။ ၎မွာ edit ၿဖစ္သည္။ file name အတိအက်မွာ edit.com ၿဖစ္ၿပီး system32 ဖိုဒါတြင္ရွိသည္။ လက္ရွိေရာက္ေနေသာ desktop ေပၚရွိ C tutorial ဖိုဒါထဲတြင္ hello.c ဟူေသာ C program source code ဖိုင္ေလးတစ္ခုအား edit ကိုအသံုးၿပဳ၍ တည္ေဆာက္ၾကပါစို႔။ command prompt တြင္ “C tutorial” ေနရာသို႔ ၀င္ေရာက္ထားပါ။ ထို႔ေနာက္ edit hello.c ဟုရိုက္လိုက္ပါ။

ေအာက္ပါအတိုင္းေပၚလာမည္။

        ၎မွာ edit ဟူေသာ command line application ၿဖစ္ၿပီး notepad ကဲ့သို႔ပင္ text file မ်ား program source code file မ်ားကို ဖန္တီးႏိုင္သည္။ edit တြင္ C program တစ္ပုဒ္ေရးၾကည့္ၾကပါစို႔။

        ေရးၿပီးေသာအခါ သိမ္းဆည္းရန္အတြက္ File menu မွ save ကိုႏွိပ္ပါမည္။ command line application ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ mouse မသံုးပဲ keyboard ၿဖင့္သာ အသံုးၿပဳၾကပါစို႕။ File menu ေပၚလာေစရန္ Alt+F ကို ႏွိပ္ပါမည္။ ေအာက္ပါအတိုင္း ေပၚလာမည္။

Save ကိုေရြးရန္ S ကိုႏွိပ္ပါ။
edit မွ ထြက္ရန္ Alt+F ထပ္ႏွိပ္ၿပီး X ကိုႏွိပ္ပါ။
မူလ command prompt သို႕ ၿပန္လည္ေရာက္ရွိမည္ ၿဖစ္သည္။ dir command ၿဖင့္ ့hello.c ဖိုင္ေလးအား command prompt တြင္ၾကည့္ပါ။

        Hello.c ဖိုင္သည္ လူသား programmer ေရးသားထားေသာ text ဖိုင္နည္းတူ အၿခားလူသားမ်ား ဖတ္ႏိုင္ေသာ source code ဖိုင္မွ်သာ ၿဖစ္သည္။ စက္နားလည္ ေသာ object code(exe file) ၿဖစ္ရန္ gcc compiler ၿဖင့္ compile လုပ္ရမည္ၿဖစ္သည္။ gcc hello.c –o hello.exe ဟုရိုက္၍ Enter ႏွိပ္ပါ။

        dir command ၿဖင့္ ၿပန္ၾကည့္ၾကည့္ပါ။ မူရင္း source code ဖိုင္ၿဖစ္ေသာ hello.c ဖိုင္ေလးအၿပင္ gcc compiler မွ ထုတ္ေပးေသာ hello.exe ဖိုင္ေလးကိုပါ ေတြ႕ရပါမည္။

မွတ္သားရန္မွာ-

• hello.c ဖိုင္သည္ source code ဖိုင္ၿဖစ္သည္။ programmer မွေရးသားဖန္တီးသည္။ run ၍မရ။ အမွားၿပင္ဆင္ရန္ သို႕ အၿခား programmer မ်ားဖတ္ရန္သာ ၿပန္လည္ၾကည့္ရွဳ ၿပင္ဆင္ႏိုင္သည္။
• hello.exe ဖိုင္သည္ object code ဖိုင္ၿဖစ္သည္။ compiler မွထုတ္ေပးသည္။ စက္တြင္ run ရန္ၿဖစ္သည္။ source code မည္သို႔ေရးသားထားသည္ကို ၿပန္ၾကည့္၍မရ။

hello.exe ဖိုင္အား run ရန္ command prompt တြင္ hello.exe ဟုရိုက္ၿပီး enter ႏွိပ္ပါ။ ေအာက္ပါအတိုင္း result ေပၚလာမည္။

        hello.exe ဖိုင္အားဖ်က္လိုပါက အသံုးၿပဳရမည့္ command မွာ del (သို႔မဟုတ္) erase ၿဖစ္သည္။ del hello.exe ၿဖစ္သည္။ erase hello.exe လည္းရသည္။ အထူးသတိၿပဳရန္မွာ command ၿဖင့္ဖ်က္လိုက္ေသာ ဖိုင္မ်ားသည္ recovery ၿပန္လည္ လုပ္ယူရန္ အလြန္ခက္ခဲလွသည္။

dir command ၿဖင့္ၿပန္ၾကည့္ၾကည့္ပါက hello.c တစ္ဖိုင္တည္းကိုသာေတြ႕ရမည္ၿဖစ္သည္။

        “C tutorial” ဖိုဒါထဲတြင္ lesson1 ဟူေသာ ဖိုဒါတစ္ခုထပ္ေဆာက္ၾကည့္ၿပီး hello.c ဖိုင္ေလးအား ၎ lesson1 ဖိုဒါသို႔ ေရႊ႕ေၿပာင္းၾကည့္မည္။ command prompt တြင္ေအာက္ပါအတိုင္း လုပ္ၾကည့္ပါစို႔။ md lesson1 ဟူေသာ command ၿဖင့္ lesson1 ဖိုဒါေဆာက္မည္။

        ေရႊ႕ေၿပာင္းရန္အတြက္ သံုးေသာ command မွာ move ၿဖစ္သည္။ သံုးနည္းမွာ move  ေရႊ႕ေၿပာင္းလိုသည့္လိုသည့္ဖိုင္ ေရႊ႕ေၿပာင္းလိုသည့္လိုသည့္ေနရာ ၿဖစ္သည္။ အတိအက်ဆိုလွ်င္ move .\hello.c .\lesson1 ၿဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ .\ သည္ လက္ရွိ ေရာက္ေနေသာ ေနရာကို ဆိုလိုသည္။ အကယ္၍ C:\ ထဲရွိ hello.c ဖိုင္ကို D:\ သို႔ေၿပာင္းေရႊ႕လိုလွ်င္ သံုးရမည့္ command မွာ move C:\hello.c D:\ ၿဖစ္သည္။
မွတ္သားရန္မွာ
         move command သည္ cut/paste သေဘာမ်ိဳးၿဖစ္သည္။ တစ္ေနရာမွ ဖိုင္ကို ေနာက္တစ္ေနရာသို႔ ေရႊ႕ၿခင္းၿဖစ္သည့္အတြက္ မူလေနရာတြင္ ဖိုင္မက်န္ေနေတာ့ပါ။ လက္ရွိ ေရာက္ရွိေနေသာ ေနရာသည္ desktop ေပၚရွိ “C tutorial” ဖိုဒါထဲတြင္ၿဖစ္သည္။ ထို “C tutorial” ဖိုဒါထဲရွိ lesson1 ဖိုဒါရွိ hello.c ဖိုင္ေလးအား “C tutorial” ဖိုဒါထဲသို႔ ေကာ္ပီပြားလိုပါက copy command ကိုသံုးရမည္။ သံုးနည္းမွာ
copy ကူးလိုသည့္မူရင္းဖိုင္ ပြားလိုသည့္ဖိုင္
ဤေနရာတြင္သံုးရမည့္ command မွာ
copy .\lesson1\hello.c .\helloCopy.c ၿဖစ္သည္။
         desktop ေပၚရွိ “C tutorial” ဖိုဒါထဲရွိ lesson1 ဖိုဒါ ရွိ hello.c ဖိုင္ေလးအား helloCopy.c အမည္ၿဖင့္ “C tutorial” ဖိုဒါတြင္ ပြားလိုက္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ desktop ေပၚရွိ “C tutorial” ဖိုဒါထဲရွိ lesson1 ဖိုဒါ ရွိ hello.c ဖိုင္ေလးအား ဖ်က္လိုပါက ရိုက္ရမည့္ command မွာ
del .\lesson1\hello.c ၿဖစ္သည္။
         lesson1 ဖိုဒါအား ၿပန္လည္ဖယ္ရွားလိုပါက သံုးရမည့္ command မွာ rd .\lesson1 ၿဖစ္သည္။ rd အရွည္ေကာက္သည္ remove directory ၿဖစ္သည္။
မွတ္ခ်က္
         Command prompt အား စတင္သင္ၾကား အသံုးၿပဳရာတြင္ မိမိအတြက္အေရးပါေသာ data မ်ားပါရွိသည့္ file အစစ္မ်ားႏွင့္ စမ္းသပ္ၿခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ Command prompt သည္ system ၏ kernel သို႔ တိုက္ရိုက္ ခ်ိတ္ဆက္ ခိုင္းေစေသာေၾကာင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားမွာ ၿမန္ဆန္လွသည္။